Кіраўніцтва Беларусі папрасіла ў Расеі крэдыт 9 мільярдаў даляраў на будаўніцтва АЭС у Астраўцы. Пра гэта паведаміў журналістам першы віцэ-прэм'ер Ураду Уладзімер Сямашка.

Пагадненне з Расеяй пра ўсе пытанні будаўніцтва беларускай АЭС, паводле слоў Уладзімера Сямашкі, можа быць падпісанае 15 сакавіка.

На нарадзе з новым складам ураду. А. Лукашэнка паставіў дакладную задачу: “Асабліва зьвяртаю ўвагу міністра энэргетыкі і Ураду ў цэлым на тое, што ў бягучым пяцігодзьдзі неабходна ў поўным маштабе разгарнуць будаўніцтва беларускай АЭС. Вы зацягнулі гэты праект. З кім будзеце будаваць — кітайцамі, карэйцамі, расейцамі — мяне мала сёньня цікавіць. Працу ўжо трэба пачынаць”.

Толькі ня трэба хітраваць, спадары, адносна таго, “з кім збіраецеся будаваць”. Вядома ж не з тымі, хто гарантуе высокую якасьць і надзейную бясьпеку аб'екта, а з тымі, хто прымушае вас яго будаваць, і у каго вы для гэтага просіце крэдыт — з Расеяй, пра што ўжо выказаўся У. Сямашка.

Але ж лічбы і факты яскрава сьведчаць пра непатрэбнасьць і нават шкоднасьць пабудовы ў Астраўцы атамнай электрастанцыі. Ніжэй прывяду асноўныя крытэрыі ацэнкі.

Устаноўленая магутнасьць усіх электрастанцый беларускай энэргасістэмы сёньня складае 8 300 МВт. У 2009 годзе найбольшае выкарыстаньне магутнасьці ў краіне склала 6 000 МВт.

Па дадзеных Мінэнерга зніжэнне магутнасьці пад час выкананьня рамонтых работ у апошнія гады складала каля 1000 МВт на працягу ўсяго года. Сумарнае абмежаваньне магутнасьці электрастанцый беларускай энэргасістэмы ў ацяпляльны пэрыяд складае прыкладна 400 МВт. Відавочна, што для надзейнага энэргазабяспечаньня спажыўцоў нават у выпадку не прагназуемага росту энэргаспажываньня, або аварыйнага адключэньня буйных генэрыруючых адзінак (~320 МВт) беларуская энэргасістэма мае неабходны запас магутнасьці.

Акрамя таго, канцэпцыяй энэргетычнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь да 2020 года прадугледжваецца мадэрнізацыя і рэканструкцыя магутнасьцяў на дзеючых энэргакрыніцах, у тым ліку ўкараненьне сучасных парагазавых тэхналогій магутнасьцю да 3 000 МВт, а таксама ўвод генерыруючых магутнасьцяў цеплавых электрастанцый на дровах і іншых мясцовых відах паліва — 265 МВт, стварэньне электрагенерыруючых магутнасьцяў на базе прамысловых і жыльлёва-камунальных крыніц цяпла, з давядзеньнем устаноўленай электрычнай магутнасьці на гэтых аб'ектах да ўзроўню не меньш 400 МВт.

Беларусь і Польшча падпісалі пагадненьне аб будаўніцтве ў 2011 годзе Зэльвенскай вугальнай электрастанцыі магутнасцю каля 900 МВт. Прыблізны кошт будаўніцтва гэтай станцыі складзе $1,2-1,3 млрд. Увядзенне ў эксплуатацыю запланавана на 2015 год.

Відавочна, што Беларусь мае надзейнае энэргазабесьпячэньне сваіх спажыўцоў.

Ніжэй прыведзены тэхніка-эканамічныя паказчыкі розных электрастанцый, прыведзеных да адной і той жа магутнасьці 1000 МВт. (“Энергия и менеджмент”. 2002. №3 (7).)

Тып электрастанцыі	Будаўніцтва		Эксплуатацыя		Вывад з эксплуатацыі		Агульн. затраты млрд. даляраў ЗША	Кошт 1 кВтг, 10-3 даляраў ЗША	Тэрмін акуп. кап. уклад., гады
	Тэрмін, гады	Кошт млрд. даляраў ЗША	Тэрмін, гады	Кошт млрд. даляраў ЗША	Тэрмін, гады	Кошт млрд. даляраў ЗША
Атамная	13	5,0-8,0	29	1,2	50-130***	3,0-5,0	9,2-14,2	16,0-20,0	15,0-20,0****
Парасілавая	2	0,7	30	2,0	0,8	0,4	3,1	7,02	4,8
Газа-мазутная	2	1,1	30	2,8	0,8	0,4	4,3	8,54	5,7
Вугальная	2	1,3	30	3,2	1,0	0,9	5,4	10,49	7,3
Комплекс ветраэнергетычных станцый*	2	3,6	20	0,2	1,0	0,3	4,1	7,7-9,7	3,5-6,5
Комплекс сонечных цеплавых станцый**	2	4,5	10	0,4	0,1	0,4	5,1	8,1	5,2
Комплекс сонечных электрычных станцый	2	30,0	10	0,2	0,1	0,5	15,0	35,0	25,0
Комплекс дзізельных электрастанцый	1	1,4	10	3,0	0,3	0,3	3,8	9,2	8,0
Комплекс малых гідраэлектрастанцый	3	3,5	50	0,5	1,0	1,0	4,8	7,0-10,0	5,0

* 1000 МВт адпавядаюць 6500 ветраустановак магутнасцю 500 кВт кожная

** 1000 МВт адпавядаюць выпрацоўцы энергіі 22400 м² сонечных батарэй

*** плюс 300 гадоў захоўвання

**** па тэрмінах эксплуатацыі без кансервацыі АЭС.

Аналіз дадзеных, прыведзеных у табліцы, паказвае, што ветраэнэргетычныя ўстаноўкі і малыя гідраэлектрастанцыі па сваіх тэхніка-эканамічных паказчыках не саступаюць электрастанцыям, якія працуюць на традыцыйных (выкапневых) відах паліва (газ, вугаль, мазут, дызельнае паліва), і значна пераўзыходзяць атамныя электрастанцыі. А з улікам невычарпальнасці і экалагічнай чысьціні, узнаўляемыя крыніцы энэргіі маюць бясспрэчную перавагу над усімі астатнімі.

Беларусь валодае вялікім патэнцыялам узнаўляемых крыніц энергіі (энергія ветра, геатэрмальная энэргія, малыя ГЭС, энэргія біамасы і інш.). Гэта і ёсць беларускі энэргетычны прыярытэт. Па ацэнках Інстытута энэргетыкі НАН Беларусі агульны патэнцыял узнаўляемых крыніц энэргіі Беларусі складае каля 3 000 МВт, што значна больш чым Астравецкая АЭС.

Па-першае, беларускія вучоныя ў галіне геалогіі адзначаюць, што прызначанае для будаўніцтва АЭС месца зьяўляецца сейсмічна неспакойным. У гэтым раёне ў 1908 годзе адбыўся моцны землятрус сілай каля 7 балаў, і няма ніякіх гарантый, што падобны землятрус не паўторыцца. Таму будаўніцтва АЭС у сейсмічна неспакойным месцы зьяўляецца рызыкоўным і надта небясьпечным мерапрыемствам.

Па-другое, сёньня гэта найбольш экалагічна чысты і прыгожы раён Беларусі. У ім трэба вырошчваць экалагічна чыстую сельскагаспадарчую прадукцыю, разьвіваць турызм, будаваць санаторыі і дамы адпачынку. Менавіта гэта адпавядае нацыянальным інтарэсам народа Беларусі, а не будаўніцтва экалагічна небясьпечнага аб'екта.

Па-трэцяе, надта ж сумніўная эканамічная мэтазгоднасць перадачы электраэнэргіі спажыўцам ад крыніцы, якая найбольш аддалена ад іх. Варта было б зірнуць на мапу.

Відавочна, што рашэнне аб будаўніцтве ў Астраўцы АЭС супярэчыць геалагічнай, экалагічнай і эканамічнай мэтазгоднасьці. Гэта ёсць рашэньне палітычнае. Яно прынятае насуперак нацыянальным інтарэсам Рэспублікі Беларусь і яе еўрапейскіх суседзяў. Падобна на тое, што той, хто прымаў такое рашэньне, кіраваўся словамі вядомага расейскага паэта: “Отсель грозить мы будем шведу...”.

Думаю, што гэта той аб'ект і той момант, калі трэба як найхутчэй падумаць аб нацыянальных інтарэсах беларускага народа, пакуль яшчэ не надта позна. Трэба вырашыць гэтую праблему нават калі рашэньне яе запатрабуе кардынальных пераменаў у грамадзка-палітычным жыцьці краіны

Мікалай Крыжаноўскі