БУДАЎНІЦТВА АСТРАВЕЦКАЙ АЭС НЕ АДПАВЯДАЕ НАЦЫЯНАЛЬНЫМ ІНТАРЭСАМ БЕЛАРУСІ
Кіраўніцтва Беларусі папрасіла ў Расеі крэдыт 9 мільярдаў даляраў на будаўніцтва АЭС у Астраўцы. Пра гэта паведаміў журналістам першы віцэ-прэм'ер Ураду Уладзімер Сямашка.
Пагадненне з Расеяй пра ўсе пытанні будаўніцтва беларускай АЭС, паводле слоў Уладзімера Сямашкі, можа быць падпісанае 15 сакавіка.
На нарадзе з новым складам ураду. А. Лукашэнка паставіў дакладную задачу: “Асабліва зьвяртаю ўвагу міністра энэргетыкі і Ураду ў цэлым на тое, што ў бягучым пяцігодзьдзі неабходна ў поўным маштабе разгарнуць будаўніцтва беларускай АЭС. Вы зацягнулі гэты праект. З кім будзеце будаваць — кітайцамі, карэйцамі, расейцамі — мяне мала сёньня цікавіць. Працу ўжо трэба пачынаць”.
Толькі ня трэба хітраваць, спадары, адносна таго, “з кім збіраецеся будаваць”. Вядома ж не з тымі, хто гарантуе высокую якасьць і надзейную бясьпеку аб'екта, а з тымі, хто прымушае вас яго будаваць, і у каго вы для гэтага просіце крэдыт — з Расеяй, пра што ўжо выказаўся У. Сямашка.
Але ж лічбы і факты яскрава сьведчаць пра непатрэбнасьць і нават шкоднасьць пабудовы ў Астраўцы атамнай электрастанцыі. Ніжэй прывяду асноўныя крытэрыі ацэнкі.
1. Тэхніка-эканамічная мэтазгоднасьць з пункту гледжаньня забяспечэньня энэргетычнай бясьпекі краіны.
Устаноўленая магутнасьць усіх электрастанцый беларускай энэргасістэмы сёньня складае 8 300 МВт. У 2009 годзе найбольшае выкарыстаньне магутнасьці ў краіне склала 6 000 МВт.
Па дадзеных Мінэнерга зніжэнне магутнасьці пад час выкананьня рамонтых работ у апошнія гады складала каля 1000 МВт на працягу ўсяго года. Сумарнае абмежаваньне магутнасьці электрастанцый беларускай энэргасістэмы ў ацяпляльны пэрыяд складае прыкладна 400 МВт. Відавочна, што для надзейнага энэргазабяспечаньня спажыўцоў нават у выпадку не прагназуемага росту энэргаспажываньня, або аварыйнага адключэньня буйных генэрыруючых адзінак (~320 МВт) беларуская энэргасістэма мае неабходны запас магутнасьці.
Акрамя таго, канцэпцыяй энэргетычнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь да 2020 года прадугледжваецца мадэрнізацыя і рэканструкцыя магутнасьцяў на дзеючых энэргакрыніцах, у тым ліку ўкараненьне сучасных парагазавых тэхналогій магутнасьцю да 3 000 МВт, а таксама ўвод генерыруючых магутнасьцяў цеплавых электрастанцый на дровах і іншых мясцовых відах паліва — 265 МВт, стварэньне электрагенерыруючых магутнасьцяў на базе прамысловых і жыльлёва-камунальных крыніц цяпла, з давядзеньнем устаноўленай электрычнай магутнасьці на гэтых аб'ектах да ўзроўню не меньш 400 МВт.
Беларусь і Польшча падпісалі пагадненьне аб будаўніцтве ў 2011 годзе Зэльвенскай вугальнай электрастанцыі магутнасцю каля 900 МВт. Прыблізны кошт будаўніцтва гэтай станцыі складзе $1,2-1,3 млрд. Увядзенне ў эксплуатацыю запланавана на 2015 год.
Відавочна, што Беларусь мае надзейнае энэргазабесьпячэньне сваіх спажыўцоў.
Ніжэй прыведзены тэхніка-эканамічныя паказчыкі розных электрастанцый, прыведзеных да адной і той жа магутнасьці 1000 МВт. (“Энергия и менеджмент”. 2002. №3 (7).)
| Тып электрастанцыі | Будаўніцтва | Эксплуатацыя | Вывад з эксплуатацыі | Агульн. затраты млрд. даляраў ЗША | Кошт 1 кВтг, 10-3 даляраў ЗША | Тэрмін акуп. кап. уклад., гады | |||
| Тэрмін, гады | Кошт млрд. даляраў ЗША | Тэрмін, гады | Кошт млрд. даляраў ЗША | Тэрмін, гады | Кошт млрд. даляраў ЗША | ||||
| Атамная | 13 | 5,0-8,0 | 29 | 1,2 | 50-130*** | 3,0-5,0 | 9,2-14,2 | 16,0-20,0 | 15,0-20,0**** |
| Парасілавая | 2 | 0,7 | 30 | 2,0 | 0,8 | 0,4 | 3,1 | 7,02 | 4,8 |
| Газа-мазутная | 2 | 1,1 | 30 | 2,8 | 0,8 | 0,4 | 4,3 | 8,54 | 5,7 |
| Вугальная | 2 | 1,3 | 30 | 3,2 | 1,0 | 0,9 | 5,4 | 10,49 | 7,3 |
| Комплекс ветраэнергетычных станцый* | 2 | 3,6 | 20 | 0,2 | 1,0 | 0,3 | 4,1 | 7,7-9,7 | 3,5-6,5 |
| Комплекс сонечных цеплавых станцый** | 2 | 4,5 | 10 | 0,4 | 0,1 | 0,4 | 5,1 | 8,1 | 5,2 |
| Комплекс сонечных электрычных станцый | 2 | 30,0 | 10 | 0,2 | 0,1 | 0,5 | 15,0 | 35,0 | 25,0 |
| Комплекс дзізельных электрастанцый | 1 | 1,4 | 10 | 3,0 | 0,3 | 0,3 | 3,8 | 9,2 | 8,0 |
| Комплекс малых гідраэлектрастанцый | 3 | 3,5 | 50 | 0,5 | 1,0 | 1,0 | 4,8 | 7,0-10,0 | 5,0 |
* 1000 МВт адпавядаюць 6500 ветраустановак магутнасцю 500 кВт кожная
** 1000 МВт адпавядаюць выпрацоўцы энергіі 22400 м2 сонечных батарэй
*** плюс 300 гадоў захоўвання
**** па тэрмінах эксплуатацыі без кансервацыі АЭС.
Аналіз дадзеных, прыведзеных у табліцы, паказвае, што ветраэнэргетычныя ўстаноўкі і малыя гідраэлектрастанцыі па сваіх тэхніка-эканамічных паказчыках не саступаюць электрастанцыям, якія працуюць на традыцыйных (выкапневых) відах паліва (газ, вугаль, мазут, дызельнае паліва), і значна пераўзыходзяць атамныя электрастанцыі. А з улікам невычарпальнасці і экалагічнай чысьціні, узнаўляемыя крыніцы энэргіі маюць бясспрэчную перавагу над усімі астатнімі.
Беларусь валодае вялікім патэнцыялам узнаўляемых крыніц энергіі (энергія ветра, геатэрмальная энэргія, малыя ГЭС, энэргія біамасы і інш.). Гэта і ёсць беларускі энэргетычны прыярытэт. Па ацэнках Інстытута энэргетыкі НАН Беларусі агульны патэнцыял узнаўляемых крыніц энэргіі Беларусі складае каля 3 000 МВт, што значна больш чым Астравецкая АЭС.
2. Месца для будаўніцтва АЭС прызначана, мякка кажучы, памылкова.
Па-першае, беларускія вучоныя ў галіне геалогіі адзначаюць, што прызначанае для будаўніцтва АЭС месца зьяўляецца сейсмічна неспакойным. У гэтым раёне ў 1908 годзе адбыўся моцны землятрус сілай каля 7 балаў, і няма ніякіх гарантый, што падобны землятрус не паўторыцца. Таму будаўніцтва АЭС у сейсмічна неспакойным месцы зьяўляецца рызыкоўным і надта небясьпечным мерапрыемствам.
Па-другое, сёньня гэта найбольш экалагічна чысты і прыгожы раён Беларусі. У ім трэба вырошчваць экалагічна чыстую сельскагаспадарчую прадукцыю, разьвіваць турызм, будаваць санаторыі і дамы адпачынку. Менавіта гэта адпавядае нацыянальным інтарэсам народа Беларусі, а не будаўніцтва экалагічна небясьпечнага аб'екта.
Па-трэцяе, надта ж сумніўная эканамічная мэтазгоднасць перадачы электраэнэргіі спажыўцам ад крыніцы, якая найбольш аддалена ад іх. Варта было б зірнуць на мапу.
Відавочна, што рашэнне аб будаўніцтве ў Астраўцы АЭС супярэчыць геалагічнай, экалагічнай і эканамічнай мэтазгоднасьці. Гэта ёсць рашэньне палітычнае. Яно прынятае насуперак нацыянальным інтарэсам Рэспублікі Беларусь і яе еўрапейскіх суседзяў. Падобна на тое, што той, хто прымаў такое рашэньне, кіраваўся словамі вядомага расейскага паэта: “Отсель грозить мы будем шведу...”.
Думаю, што гэта той аб'ект і той момант, калі трэба як найхутчэй падумаць аб нацыянальных інтарэсах беларускага народа, пакуль яшчэ не надта позна. Трэба вырашыць гэтую праблему нават калі рашэньне яе запатрабуе кардынальных пераменаў у грамадзка-палітычным жыцьці краіны
Мікалай Крыжаноўскі