АБ АКТУАЛЬНЫХ ПАДЗЕЯХ

(Звыступу на лютаўскім Сойме КХП – БНФ іБНФ «Адраджэньне»)

...100гадоў аб’яўленьня НезалежнасьціБеларускай Народнай Рэспублікі – гэтасьвята, якое мае цяпер вялікае сімвалічнаезначэньне для нацыі. У 1918 годзе быўзакладзены вуглавы камень пад нашунезалежную дзяржаву і пад будучынюнашай беларускай нацыі. Калі б тады, у1918 годзе, гэты крок ня быў зроблены, топраз год пад расейскай бальшавіцкайакупацыяй ужо нічога б не адбылося,нават БССР.

Цяпернепрыхільнікі Беларусі кажуць, што БНРня стала дзяржавай, неажыцьцявілася іг. д. Але за такімі фармулёўкамі схаванысапраўдны сэнс падзеі. БНР была акупаванабальшавіцкай Расеяй і “панскай”Польшчай і разарвана паміж імі на часткі.Вось таму яна і “неажыцьцявілася”. Алеяна ўжо была. Паходня гарэла. Яе падхапіўБеларускі Народны Фронт і ў 1991 годзепрывёў да незалежнасьці РэспублікуБеларусь. Калі б не было 25 сакавіка 1918года, то не адбылося б і 25 жніўня 1991-га.Такая моц закладзена ў той вялікайпадзеі, якая сталася ў сакавіку 1918 года,сто год таму.

Нашаканцэпцыя юбілею БНР адлюстравана напапярэдніх соймах. Гэта – “сьвята”,“акадэмія” і “памяць”.

Пачастцы “сьвята” – гэтую канцэпцыюпераняў таксама “грамадзкі аргкамітэт”.Праўда, яна абстаўлена там нерэальныміўмовамі, што па логіцы рэжыму павіннапрывесьці да адмовы з боку ўлады. Гэтаможаадчыніцьдарогу правакацыі як у мінулым годзе.Невыпадкова штатны правакатар Статкевічне стамляецца ўвесь час клікаць нашэсьце пратэсту, “каб паказаць сілу”(гэта ў той час, калі сілыняма, “сіла”ў рэжыма). Наша сьвята якраз павіннаадбыцца прыстойна. У нас рэальны падыход.

Уварыянце “акадэмія” таксама ўсёзразумела. Маем вопыт. У варыянце “памяць”усё і ўсюды рухаецца вельмі павольна(у асноўным не па нашай віне). Канцэпцыяўжо вызначылася і разьвіваецца. Задуманыяпамятныя знакі па ўсёй Беларусі і за яемежамі. Прынцып “Барысавых камянёў”.Гэта значыць у аснове знака прыродныкамень з надпісам “100 год БНР” і з выявайПагоні. Лёзунг (кліч, дэвіз) падзеі накамені такі: “Беларусь – навечна”. Угэтым клічу сутнасьць таго, што адбылося25 сакавіка 1918 г.

Вядома,што стогадовы юбілей і ўсё што зь імзьвязана можна сьвяткаваць усю рэштугода ўперад ад даты. Але нам пажаданапасьпець якраз да 25 сакавіка. Тут будзевяршыня ўрачыстасьці.

Прыкметы,якія мы назіраем, кажуць пра тое, штоніякага спрыяньня сьвяткаваньню100-гадовага юбілея БНР з боку антыбеларускагарэжыму ня будзе. Магчыма нават агрэсія,бо Маскве вельмі не падабаюцца нашыянацыянальныя сьвяты. Крэмль націскаекнопку – і Лукашэнка напускае на людзей“амон”.

Антынароднасьцьрэжыму ў гэтым годзе найбольш выявіласяў дэкрэце №1. Гэта мадыфікацыя дэкрэта№3 (такзванага дэкрэта «аб дармаедах»).Згодна “мадыфікацыі” здымаеццаадказнасьць з імя начальніка рэжыму іперакладаецца на плечы і пад адказнасьць“вертыкалі”. Грамадзяне краіныпадзяляюцца на дзьве катэгорыі. На тых,што маюць працу і карыстаюцца грамадзкімільготнымі расцэнкамі за камунальныяпаслугі, школу, медыцыну і інш., і на тых,што ня маюць працы і нідзе не працуюць.Для беспрацоўных цяпер трэба будзеаплочваць усе грамадзкія паслугі (дзеёсьць дзяржаўныя льготы) па стоадсоткавамуіх кошту. Прытым калі ў сям’і з чатырохасобаў адзін бяз працы, то павышанаяаплата перакладаецца на ўсю сям’ю. Калібеспрацоўны ня зможа аплочваць вялікуюсуму за камунальныя паслугі, то празнейкі час узбуджаецца справа абадабраньні жыльля і высяленьні яго зкватэры.

Усеразлікі па абдзіраньні беспрацоўныхпавінны будуць рабіць спэцыяльныякамісіі, створаныя пры мясцовых ворганахулады. Гэтыя камісіі будуць вырашацьтаксама з каго браць аплату а з каго не(тут характэрная прыкмета беззаконьня).Значыцца, у кожным сельсавеце будзесвой непарадак і сваё самадурства,асабліва, улічваючы, што дакладныхпрынцыпаў налічэньня ці адлічэньняадсоткаў па розных субсідных паслугахне існуе.

Вядома,што вар’яцкія законы ператвараюцьграмадзтва ў вар’яцкі дом. Такіх“законаў” было поўна і пра сьвінуючуму, і пра індывідуальных прадпрымальнікаў,і пра тавары з-за мяжы, і інш. Гэты –чарговы. Ён ударыць па бальшыні беларускіхсем’яў, выкліча сямейныя раздоры(паколькі за беспрацоў’е аднаго караеццаўся сям’я) і нянавісьць, адток людзейз краіны, узмоцніць уладу бюракратыі іпрацадаўцаў (дадатковы рычаг у пагрозестраціць працу), павялічыць бяспраў’елюдзей.

Усёгэта робіцца па двух прычынах: вышукваньнямэтодыкі абдзіраньня людзей, зьдзіраньнягрошай з грамадзтва і другая прычына– стратэгічная, якую мы назіраем увесьчас: загнаць беларусаў у нястачу ізалежнасьць, зрабіць беднымі, каб непадняліся, не супрацівіліся чужымгрошам, уцякалі б з краіны, ратуючысяад мярзотнай улады, расчысьцілі б месцадля чужых людзей і чужога капіталу.

Такіязаконы і такія дачыненьні магчымыятолькі ў краіне эканоміка і сістэмныясувязі ў якой пабудаваныя па сацыялістычнамупрынцыпу (дзе ўласьнікам і распараднікамэканомікі, працы, тавараў і паслугзьяўляецца дзяржаўная ўлада).

Супраціўленьнячарговаму рабскаму заціску ня будзе.Ня будзе па простай прычыне – у людзейзьнішчана культурная нацыянальнаягоднасьць. Такое грамадзтва няздольнаеда салідарнасьці і супраціву. Асобныяпратэсты лёгка ліквідуюцца.

Палітычныяпартыі, якія ў гэтым становішчы (гэтазначыць у бяспраўі і ўдыктатуры)робяць стаўку на страўнік грамадзтва,на змаганьне за яго матэрыяльнаевыжываньне – не дасягаюць нічога.Нявольнік можа ўзбунтавацца, але незмагацца, не супраціўляцца.

Беларускіяпартыі ва ўмовах адсутнасьці рэальныхвыбараў мусілі б дбаць перш за ўсё пранацыянальны дух волі і годнасьцічалавека.

Неіснуе цяпер электаральнай сітуацыі ўграмадзтве. Працуе машына фальсіфікацыі,якая не паддаецца ніякаму кантролю, бодзейнічае цалкам асобна сама ў сабе. Нямае значэньня як галасавалі людзі; наватня мае ўжо значэньня колькі іх галасавала.Старшыня ЦВК галоўны фальсіфікатар ўгэтай сістэме – Ярмошына ўжо аб’явіла,што “чакае” 78% яўкі выбаршчыкаў. Гэтаў той час калі на мясцовыя выбары ўжодаўно амаль ніхто ня ходзіць.

Даўновядома, што нельга падтрымліваць машынуфальсіфікацыі і хадзіць на выбары,ствараць выгляд, што адбываюцца нейкія“выбары” і абяляць антынародны рэжымды гэтак апускацца перад людзьмі.

Але“партыі апазыцыйнай падтрымкі рэжыму”ходзяць у гэтую машыну кожныя выбары,як на працу. Вельмі нетыповая сытуацыясклалася ў Беларусі ў век гэбоўскіхтэхналёгій.

Акрамяіснаваньня “машыны”трэба разумець,што мясцовыя саветы ў сістэме дыктатуры,фактычна ня маюць улады і самастойнасьці.Гэтаня ворганы самакіраваньня (але шырмадля карумпаванай бюракратыі). Аднакгэта ўжо іншае пытаньне (пытаньнепалітыкі). Наша партыя ня ўдзельнічаеў электаральных афёрах і маніпуляцыяхрэжыму, не стварае яму карцінку нібыта“выбараў”. Тымчасаммы ажыцьцяўляем выбарчы кантроль загэтым працэсам. Перш за ўсё падлічваемколькасьць людзей, што прыходзяцьгаласаваць, каб паказаць рэжым у ягонайхлусьні, якая існуе як дадзенасьць, якчыньнік рэжымнага галасаваньня.

Насьнежаньскім Сойме я распавёў пра зьменыў палітыцы краінаў Эўразьвязу, пратэндэнцыі фашызму і ксэнафобіі ўнекаторых грамадзтвах, выкліканыямусульманскай эміграцыяй у Эўропу, празьмены палітычных групаў ва ўладзенекаторых краінаў і вынікі новагакіраваньня. Вострыя дыскусіі (якіяперакочваюцца ў Брусель) узьнікаюцьтам, як правіла, у сувязі са зьменайзаканадаўства, імкненьнямі ўвекавечыцьідэалёгію і ўладу адной палітычнайсілы, не зважаючы на прынцыпы дэмакратыі.

Угэтым сэнсе найбольш выразныя палітычныяпавароты адбываюцца ў Вугоршчыне, Чэхііі Польшчы. Імкненьне выканаўчай партыйнайулады ў Польшчы падпарадкаваць сабесудовую сістэму, ігнаруючы незалежнасьцьсудоў, выклікала рэзкую рэакцыю Бруселя,які ўгледзеў тут парушэньне важнешыхпрынцыпаў дэмакратыі і падзелу ўладаў.

Дачыненьнімоцна ўскладніла шматтысячная дэманстрацыяў Варшаве 11-га лістапада 2017 г., дзе быліантыдэмакратычныя і расісцкія лёзунгі.Брусель абвінаваціў Варшаву ў падтрымцыфашызму і прыняў адпаведную ацэначнуюдэклярацыю, якая можа мець юрыдычныпрацяг з накладаньнем санкцыяў наПольшчу. Варшава не прызнае абвінавачаньняўБруселя і ў студзені гэтага годазьяўляецца чарговы заканадаўчы актпольскага сейма, які ўзбударажыў нятолькі Эўразьвяз, але і дзяржаву Ізраіль,і Украіну і нават Расею, якая пачалахваліць Польшчу (кепская прыкмета,дарэчы).

Справаідзе аб навэлізацыі (удакладненьні,папраўцы) закона аб Інстытуце народнайпамяці. Прыняты запіс, што асобы ў Польшчыі за яе межамі якія на нямецкія канцлягеры,што былі на тэрыторыі Польшчы, будуцьказаць “польскія лягеры сьмерці”,падлягаюць крымінальнаму перасьледу,штрафу і кары на тры гады турмы.

Хоцьгэта юрыдычна недасканалае азначэньне,але польскіх заканадаўцаў можна зразумецьі пагадзіцца. Бо калі некалі наватпрэзыдэнт Амэрыкі Абама назваў Асьвенцым(Аўшвіц) “польскім канцлягерам сьмерці”,то нешта ўжо трэба было рабіць. Але далейусё пайшло значна горш. Папраўка ў законпрадугледжвае ўзбуджэньне крымінальнайсправы (супраць кожнага ва ўсім сьвеце)за адмаўленьне злачынства ўкраінскіхнацыяналістаў. Паводле новага закону,хто публічна прыпіша палякам поўнуюабо частковую адказнасьць за злачынствы,учыненыя гітлераўскай Нямеччынай абоіншыя злачынствы супраць чалавецтва,міру і ваенныя злачынствы – будзепакараны штрафам і на тры гады турмы. Увыпадку ненаўмыснага парушэньня гэтагазакону таксама штраф і абмежаваньневолі.

Зразумела,што такі палітызаваны ўзровень юрыдычнайдумкі зьдзівіў і абурыў шмат каго,асабліва габрэяў, бо гэта азначае,фактычна, забарону ўсяму сьвету навыяўленьне азначаных у законе злачынстваўсярод грамадзянаў Польшчы ў ваенны,прадваенны і пасьляваенны час. Тымбольш вядома, што злачынствы былі. Гэтызакон – імкненьне вывесьці іх з-пададказнасьці.

Такоеўражаньне, што заканадаўчая памылка ўпрыняцьці папраўкі да закона паспрыялавыцягваньню на паверхню безадказныхасобаў і неадэкватных фармулёвак. Адзінпубліцыст ужо напісаў нават пра “беларуска-жыдоўскія банды, якія забіваліпалякаў”. Калі такія розумы апынуццава ўладзе, то адзіным сябрам Польшчызастанецца пуцінская Расея.

Намой погляд юрыдычна сумніўныя папраўкіў закон – вынік памылковага дрэннагааналізу і кепскай прадуманасьці закона.Але паколькі тут ня ўлічаныя дэмакратычныянормы заканадаўства, то можна спадзявацца,што фармулёўкі будуць папраўленыя, падціскам дэмакратычнай грамадзкасьці.

Яспыніўся на гэтай нечаканай падзеі ўпольскім заканадаўстве, таму штонепрадуманыя фармулёўкі яго будуцьдатычыць таксама Беларусі, ацэнакканцлягеру ў Картуз-Бярозе, дзейнасьціАрміі Краёвай на тэрыторыі Беларусі,гісторыі людабойства беларусаў наБеласточчыне і інш. Магчыма некаторыядзеячы ў Польшчы баяцца гэтых тэмаў ідумалі прыняць прэвэнтыўную забаронуна свабоду слова пра нявыгодныя тэмы.Але замест гэтага выклікалі абурэньнелюдзей. На мой погляд у дэмакратычнайкраіне такога роду непаразуменьні ўрэшце рэшт заўсёды выпраўляюцца. Каліне самымі іх стваральнікамі, то наступныміпалітыкамі, якіх людзі выберуць дзеляўлады.

ЗянонПазьняк

11-02-2018